Miracle drugs, obesitasbehandelingen en “skinny jabs”

Hoe je ze ook noemt, weinig medicijnen hebben de afgelopen decennia zo’n transformerend effect gehad op zowel Wall Street als de tailleomvang als GLP-1’s.

Deze medicijnen – bekend onder merknamen als Wegovy en Zepbound – zijn GLP-1 receptoragonisten (Glucagon-like peptide-1). Ze worden gebruikt bij de behandeling van type 2 diabetes en obesitas doordat ze hormonen uit de darmen nabootsen die de eetlust onderdrukken en de bloedsuikerspiegel reguleren.

Sinds Wegovy in 2021 in de VS werd goedgekeurd voor de behandeling van obesitas, en Zepbound in 2023, zijn de middelen razendsnel populair geworden. Ze bieden oplossingen voor tientallen miljoenen patiënten en hebben een enorme groeispurt veroorzaakt voor hun producenten, Novo Nordisk en Eli Lilly.

Obesitas is een belangrijke risicofactor voor veel van de belangrijkste doodsoorzaken. Terwijl nieuwe toepassingen én concurrenten zich aandienen, speculeert Wall Street dat de markt tegen 2030 meer dan $100 miljard waard kan zijn.

Volgens Sophie Dix (MedExpress) zijn de mogelijke toepassingen “onverwacht en veelbelovend”: naast obesitas ook bij psoriasis, astma, chronische nierziekten, leververvetting, slaapapneu, PCOS, obesitasgerelateerde kankers, Alzheimer en Parkinson.

Economische impact

De medicijnen zijn duur: in de VS liggen de prijzen voor een maandvoorraad tussen $1.080 en $1.350. Volgens het Jama Health Forum zou opname in het Medicare-programma de kosten met $47,7 miljard laten toenemen in tien jaar tijd.

Toch zijn de verwachte gezondheids- en economische voordelen groot. Slechte gezondheid door obesitas drukt zwaar op zorgsystemen en productiviteit (ziekteverzuim, vroegtijdige sterfte, mantelzorg).

Goldman Sachs berekende dat GLP-1’s de Amerikaanse economie met 0,4% van het BBP kunnen stimuleren door productiviteitswinst en lagere zorgkosten, mits ca. 30 miljoen gebruikers. In mei 2025 gebruikte ca. 5 miljoen Amerikanen (2% van de volwassenen) een GLP-1.

In Denemarken groeide Novo Nordisk zo sterk dat de beurswaarde van het bedrijf de hele Deense economie in 2024 overtrof.

Farmareuzen als AstraZeneca, Pfizer, Roche en Zealand Pharma ontwikkelen nu ook eigen obesitasmedicatie. Experts verwachten dat opvolgers krachtiger, beter verdraagbaar en gebruiksvriendelijker zullen zijn.

Veranderende consumptiegewoonten

De brede adoptie van GLP-1’s verandert ook het consumentengedrag.

Een Cornell University-studie (2024) toonde dat huishoudens met een GLP-1-gebruiker hun boodschappenuitgaven met 5,3% verminderden binnen 6 maanden. Bij hogere inkomens liep dit op tot 8,2%. Vooral uitgaven aan snacks (chips, koekjes, gebak) daalden fors.

Gezonder eten nam slechts licht toe; het effect is vooral “minder eten kopen” in plaats van beter eten.

Dit raakt de voedingsindustrie hard: producenten als Nestlé en Danone lanceren al nieuwe lijnen (hoog eiwit, kleinere porties, spierbehoud).

Breder effect: alcohol, kleding, reizen

GLP-1’s beïnvloeden het beloningscentrum in de hersenen (dopamine). Daarom wordt ook gekeken naar toepassingen bij alcohol- en drugsverslaving of zelfs gokgedrag.

• Voor alcohol is nog geen groot effect gevonden, maar sommige onderzoeken tonen minder zware drinkepisoden.
• Voor mode kan vraag naar oversized kleding dalen, terwijl sportkleding meer gevraagd wordt.
• Luchtvaart kan profiteren van lichtere passagiers (brandstofbesparing).
• Fitness en wellnesscentra kunnen meer klanten trekken.

Fastfood en restaurants rapporteren al miljarden aan minder omzet. Het is onzeker hoe groot dit effect op lange termijn blijft, afhankelijk van de mate waarin mensen het medicijn blijven gebruiken.

Risico van tweedeling in de samenleving

Toegang blijft ongelijk verdeeld: veel zorgsystemen vergoeden GLP-1’s alleen bij ernstige obesitas of comorbiditeit. Ondertussen groeit het gebruik onder mensen die het privé kunnen betalen.

Omdat obesitas vaker voorkomt bij lagere inkomens, dreigt een “tweeledige samenleving” waarin rijken toegang hebben tot afslankmedicatie en armen niet.

Hoewel prijzen waarschijnlijk dalen door concurrentie en beleidsmaatregelen (zoals de Amerikaanse “drug pricing order” van president Trump), blijft de zorg dat ongelijkheid in gezondheid en uiterlijk toeneemt.

Zoals econoom Janssen zei:

“Als rijke mensen een medicijn krijgen waardoor ze slanker worden, zal de bestaande ongelijkheid rond gewicht — al sterk gecorreleerd aan inkomen en opleiding — nog verder toenemen.”

New Paragraph