Na Over Haar, Over Tijd, Over Spel en Over Datum vindt Carolien Borgers dat we eindelijk eens moeten praten over gewicht. Van dieetcultuur tot afvalmedicatie en gewichtsdiscriminatie: in de podcast Over Gewicht gaat ze in gesprek met artsen, experts én ervaringsdeskundigen.

OVER GEWICHT

Dun zijn loont, dat is een van de eerste dingen waar Carolien Borgers achter komt bij het maken van deze podcast. En dat terwijl de helft van de Nederlanders overgewicht heeft, en 1 op de 6 obees is. Wat betekent het om niet aan die dunne schoonheidsnorm te voldoen? Waarom worden sommige mensen dik en anderen niet? En hoe gaat afvalmedicatie de dieetcultuur veranderen? Carolien duikt erin en vertelt je, met behulp van maar liefst 21 artsen en (ervarings-)deskundigen, in vijf afleveringen alles wat je wilt weten over gewicht.

To prik or not to prik, that’s the question. Of in ieder geval de aanleiding voor deze onderwerpkeuze, vertelt Carolien. “Ik zag ineens dat allerlei mensen om me heen, dik én dun, aan de afvalmedicatie zaten. Dat zette wel wat radartjes aan in mijn hoofd. Wat doet die medicatie precies en wat zijn de kleine lettertjes? Wat betekent dit voor de dieetcultuur? En wat gaat het doen met vooroordelen rondom gewicht en hoe we hierover praten? Maar ook: wat weten we nou écht over overgewicht en de oorzaken daarvan?”

EDICATIE

Dat laatste is een vraag die Carolien al haar hele leven bezighoudt. Ze groeide op in een familie waarin haar vaders kant overgewicht had en haar moeders kant juist dun was. “Ik heb me altijd al afgevraagd hoe dat kon”, vertelt ze. “Is het aangeboren? Heb je er invloed op? Hoe maakbaar is gewicht? Nu steeds meer mensen afvalmedicatie gebruiken, lijkt het 100 procent maakbaar: dat maakt een hormoon na dat tegen jouw lichaam zegt dat je genoeg hebt gegeten. Weg hongergevoel. Maar welke processen gaan daaraan vooraf? Wat is, op allerlei fronten, de impact van overgewicht? Dat wilde ik onderzoeken in deze podcast.”

En da’s gelukt. Carolien Borgers spreekt met experts en deskundigen, onder wie Gijs Goossens (hoogleraar Cardiometabole Fysiologie van Obesitas), Anna van der Linden (werkzaam bij Expertisecentrum Obesicare) en Jaap Seidell (voedingswetenschapper). Daarnaast spreekt ze een arts die afvalmedicatie voorschrijft en tien vrouwen met overgewicht, die vertellen hoe zij daarmee omgaan.

VOOROORDELEN

De gesprekken zetten Carolien aan het denken over haar eigen vooroordelen rondom (over-)gewicht, vertelt ze. “Overdaad was er niet bij ons thuis, als het om eten ging. Bepaald geen bourgondiërs”, grinnikt ze. “De opmerking ‘elk pondje gaat door het mondje’ heb ik vaak gehoord. Daar zit natuurlijk een kern van waarheid in, maar de redenen waaróm iemand bijvoorbeeld te veel gaat eten zijn ook hartstikke belangrijk. Echt begrijpen hoe een lichaam werkt qua hormoonhuishouding en vetopslag is essentieel.”

“Toen ik daar meer over leerde, en van zoveel vrouwen hoorde hoeveel vooroordelen er zijn, en hoe diep de discriminatie gaat, besefte ik dat het idee ‘eet gewoon wat minder’ niet opgaat. Je kunt er niet zo makkelijk een oordeel over vellen. Het gaat niet ‘alleen maar’ over zelfdiscipline, maar ook over metabolisme en (verstoorde) hormoonhuishoudingen.”

(GEEN KWESTIE VAN) DISCIPLINE

De vooroordelen over overgewicht hangen volgens de podcastmaker samen met de waarde die we hechten aan discipline en controle. “Die dingen vinden we, vooral bij vrouwen, erg belangrijk. Een gecontroleerde vrouw, daar houden we van. Daar hoef je niet bang voor te zijn. Een hongerige vrouw – in eten, ambitie, seksuele lust of emotionele uitspattingen – associëren we eigenlijk niet met vrouwelijkheid. Een ‘echte’ vrouw is beheerst, gecontroleerd, slank. Eigenlijk zo klein mogelijk. Er zijn zóveel aspecten die bijdragen aan hoe we nadenken over dik- en dunheid, en die kluwen probeer ik wat te ontwaren.”

Als dik persoon neem je technisch gezien meer ruimte in, maar verdwijn je in onze samenleving eigenlijk net zo hard. “Je wordt eigenlijk altijd over het hoofd gezien”, aldus Carolien. “Dat is wat al die vrouwen ook herkennen: zodra ze afvallen lijken ze ineens weer zichtbaar te worden. En aan die hernieuwde aandacht moeten ze echt even wennen, dat is behoorlijk confronterend.”

UITERLIJKHEDEN

Op dit front heeft de nieuwe podcast wel wat overlap met Over Datum, waarin Carolien dieper ingaat op ouder worden en de rol die de beauty-industrie daarin speelt. In beide gevallen gaat het om esthetische zaken waar je minder invloed op hebt dan je eigenlijk zou willen: “Maar die zijn, zeker voor vrouwen, heel doorslaggevend in hoe je behandeld wordt. En dat neemt vaak veel meer headspace in beslag dan we door hebben.”

Zo sprak Carolien iemand die misschien wel 80 procent van haar dag bezig is met gewicht. Als lezer denk je nu waarschijnlijk ‘wow wat veel’, maar ga het eens na voor jezelf. ‘Zie ik er goed uit in deze broek? Is deze jurk te strak? Heb ik nou al drie crackertjes gegeten of nog maar twee? Ik zou wel aan de chips willen, maar néé, dat mag ik echt niet doen.’

Carolien: “Al die conditionering, de hele dag door. Hoe je jezelf erop aanspreekt en hoe ánderen dat doen, bijvoorbeeld als je bent afgevallen. Het is de buitenkant die de hele tijd maar benadrukt wordt, zowel bij ouder worden als gewicht. Daarom was het heel interessant om in deze podcast ook juist te focussen op wat er gebeurt aan de bínnenkant. Het is daardoor wat medischer, maar hopelijk helpt het wel begrijpen hoe die processen werken. We moeten verder leren kijken dan de buitenkant, meer vragen gaan stellen. Alleen door goed te luisteren en écht te begrijpen kunnen we ervoor zorgen dat juist de binnenkant belangrijker wordt.”

 https://open.spotify.com/show/1oYHm5ychC61C7ccy9NLQd?si=685344e33ae24da6